lenfödem Nedir?

Lenfödem doğuştan (primer) veya sonradan edinilen (sekonder) çeşitli faktörlerden dolayı lenf sisteminde meydana gelen yetersizlik sonucu dokular arasında oluşan sıvı birikimidir.

Doğuştan gelen lenfödem doğumla birlikte açığa çıktığı gibi yaşamın ileri evrelerinde çeşitli dönemlerde açığa çıkabilir.  Çoğunlukla bacaklarda görülür.

Sonradan gelişen yani sekonder lenfödem ise çeşitli faktörlerin etkisiyle açığa çıkar. Günümüzde sekonder lenfödeme neden olan en yaygın faktör kanser tedavileridir. Lenf nodüllerinin alınması ve radyoterapi uygulaması lenfödeme neden olabilir. Her kanser tedavisi geçiren hastada lenfödem açığa çıkacak diye bir kural yoktur. Fakat lenf nodülleri alınan ve radyoterapi gören her hasta lenfödem riski altındadır.

Kanser tedavileri yanında ciddi yaralanmaya neden olan kazalar, tekrarlı enfeksiyonlar, kronik venöz (toplardamar) yetmezlik, lipödem sekonder lenfödeme neden olabilir.

Lenfödem tedavi edilmezse ilerleyici bir hastalıktır. Hastalık bacak veya kolda şişme ile baslar. Kontrol altına alınmaz ise artan ödem ile birlikte cilt yapısında ciddi değişiklikler meydana gelir. Ciltte oluşan bu değişikliklerden dolayı lenfödem hastalığı halk arasında ‘’fil hastalığı’’ olarak adlandırılır.

Lenfödem Tedavisi

Lenfödem tedavisinde amaç var olan ödemi indirerek kontrol altına almak ve ödemin artmasını önlemektir. Lenfödem şeker hastalığı, hipertansiyon gibi hayat boyu mücadele edilmesi gereken bir hastalıktır. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa hastalıkla mücadele etmek o kadar kolay olmaktadır.

Lenfödem tedavisinde kullanılan ne geçerli yöntme kompleks boşaltıcı fizyoterapi programıdır. Ülkemizde bu konuda özel eğitim almış fizyoterapistler tarafından uygulanan bu tedavi yöntemi 4 temel bölümden

Manuel Lenf Drenajı

Vücudun lenf damar sistemi takip edilerek lenfödemli bölgeden sıvının en yakın lenf sıvısı emilim bölgelerine boşlatılması için yapılan özel bir tekniktir. Halk arasında genelde masaj olarak tanımlanmakta ve klasik masaj ile karıştırılmaktadır. Manuel lenf drenajı bir masaj yöntemi değil boşaltım yöntemidir ve klasik masajdan kesinlikle ayrı tutulmalıdır. Çünkü lenfödemli bölgeye klasik masaj yapılması hastaya faydadan çok zarar vermektedir.

Cilt ve Yara Bakımı

: Lenfödemin ciltte neden olabileceği değişikliklerin önüne geçmek için yapılması gereken cilt bakımıdır.

Lenfödemde sıvı ve sıvı içinde bulunan artık maddelerin, proteinlerin birikmesi sonucu ciltte değişiklikler ve yaralar açılmaktadır. Bu yaralar özel bir yara bakımı gerekmektedir. Özelliklede venöz yetmezliğin eşlik ettiği lenfödem hastalarında büyük venöz ülserler oluşmaktadır. Bu yaraların iyileşmesi uzun ve zorlu bir mücadelenin sonucunda olmaktadır. Cilt değişikliklerinin doğru tanımlanması ve venöz ülserin iyi analiz edilmesi doğru yara bakım ürünlerinin seçilmesi için çok önemlidir. Kompleks boşaltıcı fizyoterapi ile birlikte uygulanan doğru yara bakımı sonuçları yüz güldürücüdür.

Bandaj ve Bası Giysisi

Manuel lenf drenajı ve cilt bakımını takiben açılan lenf kanallarından sıvının boşaltılmasına devam etmek ve sıvının tekrar birikmesini önlemek için özel teknikle bandajlama yapılır. Unutulmamalıdır ki lenfödemli bölgenin cilt yapısı çok hassastır ve bu nedenle kullanılacak bandaj materyalleri bu hastalara özgü geliştirilmiş olmalıdır.

Bandaj ödem tamamen boşlatılana kadar her seansta yapılmalıdır. Ödem tamamen boşaldıktan sonra hastadan alınan ölçülere göre hastaya özgü yapılan bası giysisi kullanılmalıdır. Lenfödem bası giysisi ölçüsü alınması, varis çorabının hangi beden olmasına karar vermek için alınan ve temel birkaç noktadan alınan ölçü ile karıştırılmamalıdır. Lenfödem bası giysisi çok detaylı alınan bir ölçüdür ve özel bir eğitim almayı gerektirmektedir.

Nasıl Egzersiz Yapmalıyım?

Lenfödemli hastalara özgü egzersiz programları lenfödemli bölgeden sıvının boşaltılmasına büyük katkıda bulunmaktadır. Her egzersiz lenfödem hastaları için uygun değildir. Bu nedenle lenfödem fizyoterapistinizin size çizdiği programa uymanız önemlidir. Egzersizler mutlaka bandaj veya bası giysisi içinde yapılmalıdır.

Lenfödem tedavisinde yapılan bu dört işlemin yanı sıra hasta dikkate edeceği noktalar konusunda fizyoterapisti tarafından bilgilendirilmektedir.

Lenfödem den Korunma Yolları Nelerdir ?

Yüksek Sıcaklardan Kaçının!

* Sıcak banyo, sıcak küvet, sıcak duş
* Hamam, sauna
* Yanıklar (pişirme, sigara, güneş)
* Sıcak veya soğuk havalarda seyahat

Enfeksiyonlardan Kaçının!

* Böcek ısırıkları
* Manikür, pedikür
* Aşı, etki altındaki kol/bacaktan damar yolu veya akupunktur delikleri
* Evcil hayvan tırmalaması
* Ciltte kesik ve delikler
* Venografi
* Lenfografi

Kan Toplamasından Kaçının!

* Ağır eşyaları kaldırma
* Tenis veya golf
* Tansiyon aleti kollukları
* Sıkı giysiler, özellikle sütyen bağları
* Ağır göğüs protezleri
* Yüzükler, saatler, bilezikler

Genel Tedbirler!

* Mükemmel beslenme, az tuz, az kızarmış gıda, çok miktarda taze meyve    ve sebze
* Alkol ve nikotinden mümkün olduğunca kaçınma
* Obeziteden kaçınma
* Hassas ve ince temizlik
* Egzersiz, yürüyüş, yüzme, egzersizler
* Hassas cilt ve tırnak bakımı
* Yüksek topuklu ayakkabılardan kaçınma
* Seyahat esnasında kol ve bacakların yüksekte tutulması